Trong bầu không gian tĩnh lặng của đêm muộn, tôi lại hay trầm tư chiêm nghiệm về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, đi qua bao nhiêu dâu bể, mà giờ vẫn còn nguyên vẹn để mình đọc được. Nhiều người thường mặc định "Kho Tàng Pháp Bảo" là điều gì đó rất xa vời và lớn lao, như một thư viện đồ sộ lưu giữ những bản kinh viết tay quý hiếm hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Nhưng thực ra, mình cảm giác nó giống như một cái mỏ neo hơn. Một sức mạnh giữ cho nội tâm không bị chao đảo theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Tôi tự đặt câu hỏi rằng, nếu thiếu đi kho tàng di sản đó —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Chúng ta thường có xu hướng muốn điều chỉnh mọi thứ sao cho "dễ chấp nhận" hơn, để thích nghi với lối sống gấp gáp của thời đại, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, cho tới khi con người chẳng còn ý niệm gì về mục tiêu giải thoát nguyên bản.
Có những lúc ngồi lật mấy trang kinh, mình thấy hơi sợ cái trách nhiệm của việc "giữ gìn". Đây không chỉ là việc lưu giữ những cuốn sách sạch sẽ trên giá kệ, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Pháp Bảo thực chất là một cây thước đo mực thước. Bất cứ khi nào tiếp cận một tư tưởng mới hay phương pháp tu tập "khác lạ", chúng ta đã có cơ sở để so sánh. Thiếu đi bộ quy tắc này, ta rất dễ bị cảm tính chi phối hoặc bị chi phối bởi những trải nghiệm mang tính nhất thời. Tu mà cứ theo cảm hứng thì sớm muộn gì cũng lạc đường, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Mình là người cư sĩ, đôi khi cũng thấy mình có một phần trách nhiệm trong đó. Bổn phận ấy không phải là việc đi thuyết giảng cho người khác, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Có vẻ như khi mình không dùng đến nó, Pháp Bảo chỉ là di sản chết, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi mình đem nó ra soi rọi vào mấy cái hành vi, lời nói hay trong những khi nội tâm dậy sóng, thì lúc đó Pháp mới thực sự trở nên sống động.
Suy ngẫm về sự tận tụy của tiền nhân trong việc trì tụng, biên chép, rồi cẩn trọng kiểm chứng từng ký tự để truyền thừa, tôi thấy mình thật sự hời hợt. Ta có quyền truy cập website mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, tuy nhiên sự dễ dàng ấy đôi lúc lại làm cho việc học đạo trở nên nông cạn. Việc bảo vệ Chánh Pháp dường như rất lớn lao, nhưng có lẽ nó bắt nguồn từ hành động đơn giản: chịu khó ngồi xuống, đọc tụng một bài kệ thật sâu, rồi tự kiểm điểm xem mình có đang thực hành đúng pháp hay không. Chẳng cần những điều phô diễn, chỉ cần sự thành thật với bản thân là điều cốt yếu.
Bên ngoài thật lặng yên, chắc đã đến lúc tôi phải dừng lại những suy nghĩ miên man này. Pháp vốn dĩ vẫn ở đó, không thay đổi, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ cái sự im lặng này mới là lúc Pháp dễ thấm vào lòng nhất.